ماه‌ها بود که بیت‌کوین در کانال ۶۰۰۰ دلار فعالیت می‌کرد و در گذشته یک‌بار هم سقف ۲۰,۰۰۰ دلار را شکسته بود؛ اما با این ریزش شدید که از چهار روز پیش آغاز شد، اکنون به کمینه ۴۴۱۳ طی ساعات گذشته رسیده است که تاکنون کمترین میزان در سال جاری بوده است. دیگر ارزهای بازار هم تحت تاثیر بیت‌کوین، رفتار مشابهی پیش گرفته و افت قابل‌توجهی داشته‌اند. به‌عنوان مثال اتریوم که چند ماه پیش به مرز ۷۰۰ دلار رسیده بود، اکنون در مرز ۱۴۰ دلار قرار دارد.
اتریوم ۱۴.۵ درصد، بیت‌کوین‌کش ۴۵ درصد و استلار نیز ۱۰ درصد در این بازه‌ی زمانی ریزش داشته‌اند و همان‌طور که مشاهده می‌شود، بیشترین کاهش متعلق به بیت‌کوین‌کش است.
نظریه‌های مختلفی برای این رخدادها از جانب تحلیلگران ارائه می‌شود. در هر مقطع زمانی از یک‌سال گذشته می‌توان سوابقی از اظهارنظرهای متعدد مثبت و منفی پیدا کرد. انتظار می‌رفت آبان‌ماه، ماه خوشی برای دارندگان رمزارز باشد و همه‌ی سرمایه‌گذاران انتظار یک انفجار قیمتی دیگر را داشتند و به همین خاطر مجدانه همه‌ی وقایع مرتبط را رصد و ارزیابی می‌کردند. از تولید و راه‌اندازی دستگاه‌های خودپرداز بیت‌کوین تا پذیرش آن در صندوق سرمایه‌های تبادلی و حتی همین رخداد هاردفورک اخیر؛ اما چنین نشد. روند دیگری شکل گرفت. گویا رمزارزها هرگز قرار نبوده وسیله‌‌ای باشند تا بتوان با آن، یک‌شبه ره صدساله را پیمود. افراد سرشناس زیادی همواره به رشد قابل توجه و بازگشت بیت‌کوین به دوره‌ی اوج خود در آبان و آذرماه امسال همزمان با پایان سال میلادی، تاکید داشتند؛ اما کدام را باید باور کرد؟ آن قیمت‌هایی که با چشم خودمان و در اپلیکیشن‌های گوشی موبایل‌مان می‌بینیم یا اظهارنظر این بزرگان را؟
علل روند عجیب بازار حول چهار محور اصلی مطرح می‌شود:
مسئله‌ی سرمایه‌گذاران خرد
پیش از هرچه، باید به یاد بیاوریم که رمزارز یک محصول کاملاً فنی است که دارای ارزش و قیمت بوده و برای مقاصد خاصی طراحی و تولید شده است. لذا هرگز قرار نبوده کالایی باشد که موضوع همه دغدغه‌های یک سرمایه‌گذار ناشی بوده و آینده‌ای مطابق میل او داشته باشد.
تراوین کیث (Travin Keith) موسس صرافی آلترین (Alterean)می‌گوید:طیفی از سرمایه‌گذران خرد، همان کسانی که با اندک سرمایه و سودای پرتاب قیمت همانند آنچه در سال گذشته اتفاق افتاد، وارد بازار شدند و اکنون پس از لبریز شدن کاسه‌ی صبرشان و به دلایلی نظیر ناامیدی و عدم ثبات در تصمیم‌گیری، تصمیم به ترک بازار، با هدف پیشگیری از زیان نموده‌اند. همین موضوع تاثیر قابل توجهی در روند بازار رمزارزها داشته، اما نه آنقدر که سرنوشت بازار را تعیین کند یا اینکه دلیل اصلی این ریزش‌ها باشد.
به عقیده‌ی من یک دلیل این ریزش‌ها این است که همه چیز آن‌طور که مردم می‌خواستند پیش نرفت. زمانی که معلوم شد خوش‌بینی‌ها محقق نمی‌شود، عده‌ی زیادی تصمیم به خروج از بازار گرفتند؛ مثلاً کسانی که برای سرمایه‌گذاری استقراض کرده بودند و موعد بازپرداخت آن رسیده بود.
اریک ورهیز (Eric Vorhees) بنیانگذار صرافی ShapeShift معتقد است شکست بازار، فرصت خوبی برای کسانی است که مقدار کمی بیت‌کوین یا سایر رمزارزها را در کیف پول خود دارند. او در هفدهم آبان در یک مصاحبه گفته بود:
وقتی اقتصاد جهانی دچار بحران شود و این موضوع آشکار شود که دولت‌ها و شرکت‌هایی که بیش از ۲۰ تریلیون دلار بدهی دارند، توان بازپرداخت آن را ندارند و مجبورند بدون پشتوانه پول چاپ کنند، آن‌گاه تماشا کنید که چه بر سر رمزارزها خواهد آمد.
رخدادهای نامطلوب کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا
این کمیسیون ضوابطی را برای شرکت‌هایی که قصد عرضه‌ی اولیه‌ی رمزارز (ICO) تولیدشده‌ی خود را دارند، تدوین کرده است. وضع این مقررات و ضوابط علاوه‌بر هدف مشروعیت بخشیدن به این شرکت‌ها در حوزه‌ی فعالیتشان و اعتبار بخشیدن به آن‌ها، به دنبال حفظ حقوق مشتریانی است که قصد سرمایه‌گذاری و خرید اولیه سهام و یا رمزارز مربوطه را دارند. تامین امنیت دارایی‌های پولی و همچنین ارزیابی اصالت هویت مشتریان نیز در چارچوب این ضوابط اندیشیده شده است.
در این راستا دو شرکت Paragon Coin و Carrier EQ که عرضه‌ی اولیه‌ی ارز خود را در روز جمعه پشت سر گذاشتند، پس از بررسی‌های کمیسیون متهم به تقلب و عدم رعایت برخی مقررات شدند. به‌نحوی که اکنون با اخطار کمیسیون ملزم به عودت دادن پول سرمایه‌گذاران هستند. طبق اعلام مسئولان کمیسیون، فرآیند ثبت هردوی این عرضه‌های اولیه (ICOs) در کمیسیون بورس و اوراق بهادار به‌درستی صورت نگرفته است؛ لذا این عرضه‌ها غیرقانونی بوده و وجوه واریزی باید عیناً به حساب متقاضیان بازگردد.
این اتفاق ناخوشایند با توجه به اینکه مدت‌ها است موضوع پذیرش بیت‌کوین در صندوق سرمایه‌های تبادلی درگیر بررسی و تصویب است، اثر به‌شدت منفی روی این پذیرش داشته که به تبع آن بازار را نیز متاثر کرده است.
ماجرای پشت پرده تتر
تتر رمزارزی است که توسط صرافی Bitfinex طرح‌ریزی و تولید شد؛ البته این ارز رمزنگاری‌شده همواره حمایت حاکمیت ایالات متحده آمریکا را داشته است. تتر همواره در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برده و این ظن همیشه وجود داشته که روند مبادلات تتر با یک اختلاف زمانی اثرات مرموزی بر روند مبادلات بیت‌کوین دارد. این موضوع اولین بار در دانشگاه تگزاس توسط دکتر جان گریفین و دانشجویش امین شمس در یک مقاله‌ی تحلیلی منتشر شد و زمینه‌‌ی آغاز رسیدگی و تجسس وزارت دادگستری آمریکا را فراهم کرد.
طبق گزارش پایگاه بلومبرگ وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا، تحقیقات گسترده‌ای را در صرافی Bitfinex در پی اتهام دستکاری قیمت بیت‌کوین، آغاز کرده است. آنچه متصور است این است که این صرافی معاملات هدفمندی را به منظور سوق دادن بیت‌کوین به سمت محدوده قیمتی ۲۰,۰۰۰ دلاری خود انجام داده است.
برخی محققین ادعا کرده بودند که از تتر برای خرید متناوب بیت‌کوین در دوره‌های مشخص استفاده شده است، به نحوی که نیمی از رشد ۱۴۰۰ درصدی سال گذشته نشات‌گرفته از همین مبادلات است. این موضوع وجه اصلی شایعاتی است که حاکی از هدایت و کنترل ارزش مبلغی بیت‌کوین و به‌طور کلی بازار رمزارزها بوسیله تتر و توسط یک یا چند مرجع خاص است.
کارخانه بیت‌مین (Bitmain) چین
بیت‌مین که بزرگترین سازنده‌ی تجهیزات ماینینگ است، اخیراً بنا داشت تا عرضه‌ی اولیه‌ی سهامش را (در قالب رمزارز) اجرا نماید که اگر این اتفاق می‌افتاد، بزرگترین رویداد عرضه‌ی سهام در طول تاریخ نام‌گذاری می‌شد، اما به دلایلی شرکت این کار را به تعویق انداخت. با توجه به زمانبندی‌های اعلام‌شده از جانب شرکت، عده‌ی زیادی از سرمایه‌گذاران عمده، در انتظار این عرضه بودند؛ لیکن تمام معادلات و زمانبندی آن‌ها با این تعویق، دگرگون شد.
این شرکت اکنون بیت‌کوین‌هایی را که از استخرهای ماینینگ خود استخراج می‌کند، احتکار کرده و وارد بازار نمی‌کند. به عقیده‌ی تحلیلگران اگر این عرضه‌ی سهام در زمان مناسب انجام می‌شد و اگر این بیت‌کوین‌ها وارد بازار می‌شد، می‌توانست اثر قابل‌توجهی بر ارزش بازار داشته باشد و بازار را از کانال راکد ۶۵۰۰ آزاد کند؛ اما این فرصت از دست رفت.
همچنین در یک رویداد پیش‌بینی‌نشده‌ی دیگر، به دلیل شروع یک مرحله‌ی حسابرسی توسط اداره‌ی مالیات در برخی کسب‌وکارهای بزرگ مالی کشور چین که مستقر در دو استان گوئیژو و شین‌چیانگ هستند و برخی فعالیت‌های مالی آن‌ها و نظام‌های پرداختشان برپایه اتریوم و بیت‌کوین بوده است، تا زمان پایان دوره حسابرسی چندین مرکز ماینینگ و به‌ویژه سازوکارهای مبتنی بر رمزارز این شرکت‌ها به حالت تعلیق درآمده است. همین رخداد اثر نامطلوبی بر جامعه ماینینگ چین گذاشته و متعاقب آن برای مقطعی مجموع توان هش چند استخر بزرگ ماینینگ نیز کاهش یافته است.
تنش برخاسته از هاردفورک اخیر
در اکثریت تحلیل‌های ارائه‌شده درخصوص علت کاهش صورت‌گرفته در هفته‌ی گذشته، موضوع هاردفورک بیت‌کوین‌کش و تدوام جنگ بین دو ارز جدید بر سر جلب حمایت ماینرها، به‌عنوان علت اصلی مطرح شده است. به دنبال آن با مصاحبه های جنجالی سران دو جبهه‌ی حمایتی این دو ارز، این روند کاهشی کماکان ادامه دارد.
همزمان با اجرای هاردفورک و آغاز نه‌چندان قدرتمند Bitcoin SV، مجموع قیمت ترکیبی دو ارز فورک‌شده از بیت‌کوین، از ۴۵۰ دلار به ۲۷۰ دلار تنزل داشته است.
دکتر کمپبل هاروی استاد گروه مالی دانشگاه دوک آمریکا معتقد است:
وقتی شاخصی در گذر زمان با نوسان‌های شدید همراه است، چنین افت‌وخیزهایی را هم باید انتظار داشت و چیز عجیبی نیست.
به‌گفته‌ی وی یکی از علل این نوسان‌های شدید بیت‌کوین، پیچیدگی در فرآیند ارزش‌گذاری این رمزارز است. راهکارهایی وجود دارند که می‌توان نوسان قیمت بیت‌کوین را کمتر کرد و ثبات بیشتری به روند آن در بازه‌های کوتاه مدت داد. به‌طور مثال ارزش سهام یک شرکت سهامی بر پایه‌ی عملکرد و کیفیت خدمات و محصولات آن است یا اینکه ارزش پول یک کشور به وضعیت اقتصادش و سیاست‌های مالی حاکمان آن بستگی دارد. اما هنوز در خصوص بیت‌کوین چنین سازوکارهای قاعده‌مندی وجود ندارد.
اگر بیت‌کوین بر یک چارچوب مقرراتی منسجمتر مستقر بود یا بیشتر از اینکه یک سرمایه تلقی شود، یک ابزار پرداخت و اجرای پروژه‌های مبادلات مالی بود، شاید امروز فضای بهتری برآن حاکم می‌بود و در فرآیند ارزش‌گذاری آن بیشتر از منطق‌های محساباتی شناخته‌شده استفاده می‌شد.
بیت‌کوین تاکنون نوسان‌های فراوان و گسترده‌ای را تجربه کرده است و همین نوسان‌ها زمینه‌های تردید در آینده‌ی آن را فراهم می‌کند.
مرور برخی از توئیت‌ها و اظهارنظرهای خواندنی برآمده پس از رخداد روز دوشنبه، بسیار جالب است:
توئیت جان مکافی بنیانگذار آنتی‌ویروس با نام خودش و یکی فعالان عرصه ارزهای دیجیتال:
دلیل این ریزش چیست؟ پریشانی. خجالت‌زدگی همگان. شک و تردیدی فعالان بازار. اما مهمتر از همه نادیده گرفتن علائم شکل‌گیری و رشد طیف عظیمی از کاربران جدید رمزارزها.
توئیت برنامه Fast Money از شبکه CNBC:
این یک نمایش وحشتناک برای بیت‌کوین است، اگر جرات دارید به این نمودار و تغییراتش نگاهی بیاندازید.
FXPro یکی از کارگزاران شناخته‌شده‌ی ارزهای دیجیتال در لندن طی انتشار یک گزارش تحلیلی:
این ریزش تا مرز ۳۵۰۰ دلار پیش‌بینی شده است و چیز عجیبی نیست. از آن نقطه به بعد به احتمال زیاد حمایت‌ها آغاز شده و روند صعودی می‌شود.
نیل ویلسون، رئیس بخش تحلیل بازار Markets.com در مصاحبه باگاردین:
به‌نظر می‌رسد اوضاع مدام بدتر می‌شود. چه انگیزه‌ای برای خرید و تقویت بازار وجود دارد؟ شاید در حال نزدیک شدن به پایان عمر بازار رمزارزها باشیم.
